Unutulmuş Bir Türk Geleneği Nardugan Bayramı

(Yazıya başlamadan önce belirtilmesi gereken bir husus bulunmaktadır. Günümüzde bazı tarihçiler Nardugan biye bir bayram olmadığını ifade etmekte bazı tarihçiler ise bunun var olduğu iddia etmektedirler. )

Nardugan kelimesi, Türkçede "Nar" (güneş) ve "Tugan" (doğmak) kelimelerinin birleşiminden türetilmiştir. Bu da "güneşin doğuşu" ya da "güneşin yeniden doğuşu" anlamına gelmektedir. Nardugan, özellikle kış gündönümüne denk gelen 21 Aralık civarında kutlanmaktadır. Bu tarih, yılın en uzun gecesi ve en kısa gündüzü olduğu için eski Türkler için önemli bir dönüm noktasıydı.

Nardugan, Türklerin güneşe olan saygısını ve onun hayat veren gücünü kutlamanın bir yolu olarak ortaya çıkmıştır. Kışın karanlık günlerinden sonra güneşin yeniden "doğması" ve doğanın uyanmaya başlaması, bu kutlamanın ana temasını oluşturmaktadır. Bu dönemde, kışın karanlığının sona ermesi ve baharın habercisi olan güneşin geri dönmesi, hem doğal bir olay hem de manevi bir yenilenme olarak kabul edilmektedir?

Peki Nardugan Bayramın'da hangi ritüeller yapılmaktadır?

• Ağaçlar süslenir, değerli eşyalar ve bez parçaları asılırdı.
• Yeni yılın bereketli geçmesi için dualar edilir ve bolluk dilenirdi.
• Eski Türkler, özellikle ateşi kutsal sayarlardı. Nardugan’da, güneşi simgeleyen ateş yakılarak, karanlıkların sona ermesi ve ışığın, yani güneşin, geri dönmesi kutlanırdı.
• Şamanlar, doğa ruhlarına ve güneşe dua eder, kötü ruhları kovar ve bereketli bir yıl için ritüeller düzenlerdi. Bu ritüellerde ateş yakma, davullar çalma ve dans etme gibi törenler yer alırdı.
• Nardugan aynı zamanda ailelerin bir araya gelip kutlamalar yaptığı, birlikte yemekler yediği ve yeni yıl için iyi dileklerde bulunduğu bir bayramdı.

Günümüzde, Nardugan, bazı Türk toplulukları tarafından hala geleneksel olarak kutlanmaktadır. Azerbaycan'da, Türkistan’da ve bazı Orta Asya ülkelerinde Nardugan, özellikle Şamanist kökenlerden gelen geleneklerin yaşatıldığı bir bayram olarak zaman zaman anılmaktadır. 

İslamiyet'in yayılmasıyla birlikte, Nardugan kutlamaları büyük ölçüde kaybolmuş olsa da, bazı halklar bu gelenekleri, İslam'ın kabulünden sonra bile bir tür "yeni yıl" kutlaması olarak devam ettirmiştir. Bugün, Nardugan'ın kutlanması genellikle kültürel bir etkinlik olarak değerlendirilir ve eski inançların izlerini taşıyan bir bayram olarak yaşatılır.