Akademisyenler İçin Etik Olmanın Kuralları

Akademisyenler ve diğer araştırmacıların bir araştırma yaparken ve araştırma sonuçlarını paylaşırken uyması gereken ancak yazılı olmayan bazı etik kuralları vardır. Bu kurallar ne yazıkki bazen hiç edilmekte bazen ise araştırmacılar etik ihlali yaptığının farkına bile varmamaktadır. İşte bu yüzden toplum tarafından kabul görmüş bazı kurallara değinmek gerekiyor.

Etik Kuralları

1. İlk kural açıklıktır. Diğer bir deyimle araştırmacı kullandığı verileri, malzemeleri, teçhizatları, kaynakları ve bulguları toplumla paylaşmak zorundadır. Eleştirilere ve yeni fikirlere açık olmalıdır.

2. Dürüstlük ve gerçeklik: Araştırmacı bulgularını uydurmamalı, başka bir yerden çalmamalı ya da yanlış yorumlamamalıdır. Sonuçları, metotları, prosedürleri doğru raporlamalı ve meslektaşlarını, sponsorları ve kamuyu yanıltmamalıdır. Araştırmayı kötüye kullanıyorsa, bu da bilim etiğine aykırı bir davranıştır.

3. Araştırmacının ilgilendiği objeye veya konuya bir zarar vermemesi gerekir. Buna bağlı olarak araştırmacı insanların mahremiyetine ve sırlarına saygılı olmalı ve araştırmasında izin verilmediği sürece şahıs isimlerini kullanmamalıdır. Ayrıca araştırmacı kendi kimliğini de saklamamalıdır.

4. Fikri mülkiyet: Patent, telif hakkı ve diğer fikri mülkiyetlere saygılı olunması gerekir. İzinsiz veri, yöntem ve sonuçlar kullanılmamalı ve katkıda bulunanlar mutlaka referans gösterilmelidir.

5. Gizlilik: Gizli iletişimler, personel kayıtları, ticari ve askeri sırlar, hasta kayıtları korunmalıdır.

6. Objektif olmak: Taraflı deney tasarımı, veri analizi ve yorumdan kaçınılmalıdır.

7. Bütünlük ve tutarlılık sağlanmalıdır.

8. Dikkatsizlik yüzünden yapılan hata ve atlamalar, çalışmanın baştan sona ciddi olarak incelenmesiyle engellenmelidir.

9. Sosyal sorumluluk: Sosyal hasarlara yol açabilecek araştırmalardan kaçınılmalıdır.

10. Ayrımcılık: Bilimsel yetki ve bütünlük ile ilişkisi olmayan cinsiyet, ırk, köken ve diğer faktörleri kullanarak ayrımcılık yapılmaması gerekir.

11. İlgili kanunların bilinip, bunlara uyulması lazımdır.

12. Hayvanlara özen gösterme: Araştırma sırasında kullanılan hayvanlara gereken ilgi ve saygı gösterilmeli. İyi tasarlanmamış ve gereksiz hayvan deneyleri yapılmamalıdır.

13. İnsanları koruma: İnsani konularda yürütülen araştırmalarda risk ve zarar minimize edilmeli, insan onuru, mahremiyeti ve otonomisi korunmalı. Çocuk, gelişimle veya kavramayla ilgili engelli, huzur evinde yaşayan, evsiz veya kanuni bir statüsü olmayan savunmasız kişileri içeren araştırmalarda özel önlemler alınmalıdır. Araştırmanın yükü de faydaları da adil bir şekilde dağıtılmalıdır.

Kaynak: Enago